Çoğu ustalaşmış müzisyen şan dersi alır. Ama eğer maddi durumun buna müsait değilse, başka türlü de ustalaşmış bir ses eğitmenine ulaşacak imkanın yoksa kendi başına öğrenebileceğin birkaç şey var. Şarkı söylerken iyi bir sese sahip olmak için müzikle uğraşmaya başlamadan ilkin ısınma alıştırmaları yapmalısın. Bu alıştırmaları yaparsan, sesin şarkı söylerken zorlanmaz ve sesini test etmen de basit olur. Şarkı söylerken sesini kaydetmek, hatalarını dinlemek ve başkalarının yanında şarkı söylemek şarkı sesini geliştirmeni kolaylaştıracaktır.
Yapılması Gerekenler
- Şarkı anlatmaya başlamadan ilkin ses tellerini rahatlat. Gergin ses telleri yüksek notaları iyi çıkartamayacağın anlamına gelir. “Do re mi” yerine değişik tonlarda “Mam… Mam… Mam…” demeyi dene. Bu şekilde en az birkaç dakika ısınma alıştırmaları yap.
2.Yüksek notalara çıkmak için kendini zorlama. Yüksek bir notaya çıkacağın vakit sesini çok germe veya fazla zorlama. Gevşe ve sesini yumuşakça yükselt, tabii kontrolü de elinde tut. Eğer sesini zorlarsan, kötü bir nota elde edersin.
3.Bolca soğuk su (buzlu olmasın) veya ılık bir çay iç: Bunlar ses tellerini nemlendirdiği ve fazla mukusun temizlenmesine destek oldukları için çok yararlıdır. Fazla soğuk su ses tellerini şoke eder ve gerginleştirir. Süt, içecek ve benzer diğer içecekleri içmekten kaçın; çünkü sütteki laktoz ve meşrubatlardaki öteki şekerler (ve tatlandırıcılar) boğazında balgam ve mukus oluşmasına sebep olabilir
4.Derin nefes alma alıştırmaları yap. Nefes almak için göğsünü şişirmek yerine diyaframdan nefes al, bunu haftalarca düzenli olarak tekrarla ve alışkanlık haline getir. Doğru nefes aldığında göğüs kafesin değil, göbeğinin alt bölümü şişer.
5. Şarkının parçalarını ayırarak çalış. Şarkı söylerken nefes almak için en doğru zaman parça aralarıdır. (Parçadan kasıt birlikte söylenen kelime gruplarıdır.) Normalde parçalar virgül yada başka bir noktalama işaretiyle ayrılırlar, ama şarkı laflarında bunlar olmayabilir. Şarkı anlatmaya başlamadan önce şarkı sözlerine bir göz at. Nerelerde nokta yada ara olduğunu öğren. Söylerken de bu kısımlarda ara ver. Şarkı söylerken nefes nefese kalmamak için aralarda durarak nefes alma üzerine çalışmalısın.
6.Sesini kaydet. Sesinin güzel mi yoksa rahatsız edici mi olduğunu görmek için şarkı söylerken sesini kaydet. Kaydı sakin kafayla dinle ve sesin harbiden müsait kıvamda değilse kendini öyleki olduğuna inandırmaya emek harcama.
7. Sesini geliştir ve kontrol et. Zamanlamanı ve parçalara ayırma işini şarkıya daha iyi bir halde uyarlamaya çalış. Kendine yakışanı bulmak için değişik geniz ve göğüs tonlamaları, sesin tınısı, vurgusu ve biçimi üstünde çalış. Söylediğin bir şarkıyı, sana yapıcı ve yararlı eleştiride bulunacak iyi bir arkadaşına dinlet.
8. Topluluk önünde şarkı söyleme alıştırmaları yap. Başlarda şarkı söylerken insanlara bakınca tuhaf hissedebilirsin, ama alıştırma yaptıkça buna alışacaksın. Bir izleyici kitlesi için şarkı söylerken heyecanlanıyorsan, alınlarına yada omuzlarının üstüne bakmayı dene. Seyirci karşısına çıkmadan ilkin ayna karşısında şarkı söyleme alıştırmaları yap.
9. Eleştiriye açık ol. Kendini en çok kimlerin yanında rahat hissediyorsan onların önünde şarkı söylemeyi dene, bunlar ailen yada arkadaşların olabilir. Aile fertleri genel anlamda gerçek fikirlerini söylemek yerine olayın güzel taraflarına odaklanırlar. Fakat iyi arkadaşlar düşüncelerini daha açık ve özgürce ifade edebilirler. Kendine gülmekten çekinme.
10. Şarkının tadını çıkar, hafif gülümseyerek kendine güvendiğini göster ve eğlenmene bak. Belki de ortaya çok başarılı bir sonuç çıkar!
11. Israrcı ol. Yeteneğin yardımı olur, fakat ısrarcı olmak her şeyden önemlidir. Şarkı listeni, ses tekniklerini, ses gücünü ve sahnedeki duruşunu geliştirmeye devam et. “Şarkını izleyiciye satmayı” öğrenmeye devam et. Bunu el hareketlerinle yapabilirsin. (Mesela bir elini göğsüne kalbinin üzerine koy, alnını hafifçe yukarıya çevir, biraz sahnede yürü; hepsini doğru zamanda yap). Samimiyetle, bir ihtimal sesinde hafifçe bir hüzünle… Tüm bunları her şarkıya uyacak şekilde ayarlayabilirsin. Yeter ki hemen pes etme.
KONU HAKKINDA İPUÇLARI
- Çok iyi bildiğin bir şarkının sözsüz versiyonunu bul ve onu çalarken sesini test etmek amacıyla şarkıyı söyle.
- Göğsünden veya boğazından değil, karnından nefes alarak şarkı söyle. Çünkü şarkı söylerken göğüs sesi oldukça ileriye iter, boğaz ise sesi uğultulu yapar yada tıkanır.
- Sesin kendine garip gelebilir, bunun sebebi kendi sesimizi kafamızdan duymamızdır. Heyecanlansan bile bunu belli etme şu sebeple sesin gerilebilir.
- Sesinin kırılmaması için oldukça yüksek ve oldukça düşük tonlarda şarkı söyleme alıştırmaları yap.
- Sesinin duyulmasını sağla ve söylediğin bölüme biraz coşku kat.
- Derin soluk alma tekniğini geliştirmek için yüzerken veya koşu yaparken şarkı söylemeye çalış.
- Ciğerlerinin hava alıp verebilmesi için sırtını dik tut. Yeterince hava girer ve çıkarsa notaları uzatabilirsin. Fakat oldukca sert ve mekanik olacak kadar da dik olmasın. Doğru dik duruş pozisyonunu görmek için sırt üstü yat.
- Şan dersi almayı göz önünde bulundur. Bir rehberden yardım almak ve sesini geliştirmek için çok iyi bir yöntemdir.
- Ellerini hareket ettirmek ve yüzüne canlılık kazandırmak şarkıyı ciddi ve ruhsuz söylemenin önüne geçer; duygu katar.
- Eğer hastaysan veya kendini iyi hissetmiyorsan, şarkı söylemeye veya ısınma alıştırmaları yapmaya kalkışma yoksa ses tellerin zarar görebilir.
- Mukustan kurtulmak için meyve suyuna veya bala elma sirkesi karışmasını sağlayarak iç.
- Haftada minimum beş defa yarım saat boyunca antreman yap. Fakat şarkıları oldukça sert yada uzun soluklu söyleme, her vakit bolca su iç.
- Sesine titreşim vermemeye çalış.
- Pop yıldızlarının sesleri bir çok zaman değiştirilir, ayarlanır veya seslerine derinlik kazandırılır. Gerçekte çok da iyi değildirler. Canlı performanslarını dinlersen görebilirsin!
- Sesini başkalarının sesiyle karşılaştırma. Tonlamalarına bakılırsa ayarla fakat seslerini kopyalama.
- Daha uzun sesleri nasıl çıkaracağını öğrenmek için derin bir nefes al ve yavaşça ver. Fakat nefesini oldukça uzun süre zorlama.
- Mutlaka iyice dinlenmiş ve kahvaltını yapmış ol. Yorgun olursan şarkı söylerken enerjin de olmaz.
- Boğazının arka tarafındaki “yumuşak damağı” indir (bilhassa yüksek notalara geçtiğinde). Böylece şarkıyı daha dolgun bir sesle söyleyebilirsin ve kendi aralığındaki yüksek notalara yetişebilme becerin gelişir. Bunu yaparken daha iyi ve zengin bir ses (ses tınısı) için sesli harflerini şekillendirmeye devam et.
- Şarkı söylerken omuzlarını hafifçe geriye ittirmek daha iyi soluk almana destek sağlar.
- Sesleri piyanoyla çaldıktan sonrasında kendi sesinle taklit etmek kulağını geliştirmek için çok iyi bir yoldur. Eğer yüksek notaları düşük notalardan çok daha iyi çıkarıyorsan, boğazını hırıldatmadan, yavaşça düşük notaları çıkarma alıştırmaları yap.
- Kelimelerinin anlaşılır bulunmasına ve sesinin kolayca duyulmasına özen göster.
- Şarkıya başlamadan önce öksür. Öksürmek boğazını temizler ve sesinin oldukça daha yumuşak çıkmasını sağlar.
- Hangisini daha iyi çıkardığını keşfet; göğüs sesini mi, kafa sesini (işlenmiş falsetto sesi şeklinde) mi? Yoksa eğitilmiş göğüs sesinin kombinasyonlarını mı?
- Genizden (bir miktar geniz sesiyle “vah-vah”der gibi) birazcık kafa sesi rezonansı koy.
- Kafa sesinin biraz göğüs sesine (göğüs sesiyle “vuu-vuu” der şeklinde) ihtiyacı olsa da, her iki seste de sesinin tamamının daha naturel olması için çalış.
KONU HAKKINDA UYARILAR
- Boğazını yada nefesini gerilmiş bir boğazla test etme. Boğazının içinden müzikle uğraşmaktan kaçın. Bunun yerine, sürekli olarak rahat nefes alabilmek için diyaframı kullan. Eğer derin soluk alırken diyaframı kullanmazsan sesin gerginleşir ve bu gerginlikten dolayı boğazın acıyabilir.
- Sesini zorlama, fazla germe, sert ve rahatsız edici sesler çıkarma; yani şarkı söylerken diyaframını kullan. Aksi şekilde, hasar kabul eden ses tellerinden ötürü iltihaplanma, öksürük ve boğuk seslere sahip olma olasılığın çok yüksek. Bu da kalıcı olarak katı, tepkisiz, yaralı ses tellerine neden olabilir. Hemen olmasa da sonunda boğaz ameliyatı gerektirebilir.
